CÁC LOẠI CHỨNG KHOÁN PHÁI SINH
Không chỉ với thị trường chứng khoán Việt Nam, thị trường chứng khoán phái sinh đang là xu thế tất yếu trên thế giới. Sau 4 năm đi vào hoạt động, chứng khoán phái sinh ở Việt Nam ngày càng phát triển mạnh mẽ. Các chỉ số tăng trưởng gây ấn tượng mạnh với các nhà đầu tư. Bài viết sau đây sẽ cung cấp cho các bạn thông tin cơ bản về thị trường chứng khoán phái sinh ở Việt Nam và những điểm cần lưu ý khi tham gia thị trường này.
Nội dung bài viết3. Các loại chứng khoán phái sinh đã có mặt tại Việt Nam3.2. Hợp đồng tương lai lên trái phiếu chính phủ (đang triển khai)
1. Chứng khoán phái sinh là gì?
Chứng khoán phái sinh (CKPS) có tác dụng phân tán rủi ro, tạo và bảo vệ lợi nhuận. Chứng khoán phái sinh là dạng công cụ tài chính, giá trị của nó phụ thuộc vào giá của một tài sản cơ sở (có thể là hàng hóa hoặc cổ phiếu, trái phiếu).
Bạn đang xem: Các loại chứng khoán phái sinh
Hợp đồng tài chính của CKPS ghi rõ quyền lợi, nghĩa vụ của các bên đối với việc chuyển giao, thanh toán tài sản cơ sở với mức giá đã được thỏa thuận từ trước tại một thời điểm cụ thể trong tương lai.
2. Các loại chứng khoán phái sinh trên thị trường
Là một thỏa thuận thực hiện mua bán, trao đổi hàng hóa như nông sản, kim loại, chứng khoán, trái phiếu… với số lượng cụ thể, tại một thời điểm cụ thể trong tương lai. Mức giá mua bán được quy định cụ thể trong hợp đồng.
Hợp đồng tương laiLà một thỏa thuận về giao dịch mua bán một loại tài sản tại thời điểm nhất định trong tương lai. Mức giá và khối lượng đã được xác định trước. Hợp đồng được niêm yết và giao dịch trên thị trường tập trung. Đây cũng là loại chứng khoán phái sinh duy nhất có mặt trên thị trường Việt Nam.
Hợp đồng quyền chọnLà một bản hợp đồng cho phép nhà đầu tư mua và bán tài sản cơ sở như nông sản, hàng hóa, cổ phiếu, trái phiếu với mức giá đã được ấn định trong tương lai. Hợp đồng quyền chọn giúp nhà đầu tư giảm thiểu rủi ro, thiệt hại khi giá cổ phiếu biến động mạnh.
Hợp đồng hoán đổiLà một thỏa thuận về việc hoán đổi các dòng tiền phát sinh từ các công cụ tài chính tại một thời điểm nhất định trong tương lai. Thời điểm hoán đổi lẫn phương pháp tính toán sẽ được quy định rõ trong hợp đồng hoán đổi.
3. Các loại chứng khoán phái sinh đã có mặt tại Việt Nam
Để giảm thiểu rủi, hiện Việt Nam chỉ mới thử nghiệm chứng khoán phái sinh ở dạng hợp đồng tương lai, trong đó chỉ có chỉ VN30 là được chuẩn hóa thành sản phẩm.
3.1. Hợp đồng tương lai chỉ số cổ phiếu VN30
Đây là một trong các loại chứng khoán phái sinh chính thức được niêm yết và giao dịch trên thị trường Việt Nam.
Chỉ số VN30 là gì?Chỉ số VN30 là chỉ số đại diện cho 30 cổ phiếu niêm yết trên sàn HOSE. Đây đều là cổ phiếu đã được vốn hóa và thanh khoản cao nhất trên thị trường cùng các yếu tố kỹ thuật khác. Theo thống kê, chúng chiếm 80% tổng giá trị vốn hóa và 60% tổng giá trị giao dịch toàn thị trường. Dựa trên tỷ lệ cổ phiếu lưu hành tự do có điều chỉnh và giới hạn quy mô vốn hóa tối đa (10%), chỉ số VN30 đã được điều chỉnh để tính toán cụ thể.
Thông số HĐTL chỉ số VN30| Mô tả | Hợp đồng tương lai VN30 |
| Tên hợp đồng | Hợp đồng tương lai chỉ số VN30 |
| Mã hợp đồng | VN30F |
| Tài sản cơ sở | Chỉ số VN30 |
| Hệ số nhân | 100.000 đồng |
| Quy mô hợp đồng | 100.000 đồng x điểm chỉ số cơ sở |
| Tháng đáo hạn | Tháng hiện tại, tháng kế tiếp, hai tháng cuối 02 quý tiếp theo |
| Phương thức giao dịch | Khớp lệnh & thỏa thuận |
| Thời gian giao dịch | Phiên ATO: 8h45’ – 9h00’ Phiên liên tục sáng: 9h00’ – 11h30’ Phiên liên tục chiều: 13h00’ – 14h30’ Phiên ATC: 14h30’ – 14h45’ |
| Biên độ giao động giá | ± 7% |
| Bước giá | 0,1 điểm chỉ số (tương đương 10.000 đồng) |
| Đơn vị giao dịch | 01 Hợp đồng |
| KLGD tối thiểu | 01 Hợp đồng |
| Ngày GD cuối cùng | Ngày Thứ Năm thứ ba trong tháng đáo hạn |
| Ngày thanh toán cuối cùng | Ngày làm việc liền sau ngày giao dịch cuối cùng |
| Phương thức thanh toán | Thanh toán bằng tiền |
| Phương pháp xác định giá thanh toán cuối cùng | Giá trị đóng cửa của chỉ số cơ sở tại ngày giao dịch cuối cùng của Hợp đồng tương lai. |
| Giá tham chiếu | Giá thanh toán cuối ngày của ngày giao dịch liền trước hoặc giá lý thuyết (trong ngày giao dịch đầu tiên) |
Hợp đồng tương lai giao dịch tương tự cổ phiếu nên rất dễ dàng, thuận tiện. Nhà đầu tư có thể dựa vào dự đoán về thị trường để đặt lệnh mua bán, giao dịch hợp đồng tương lai, qua đó thu về lợi nhuận.
Khi thị trường CK giảm điểm, nhà đầu tư vẫn có cơ hội kiếm lời dựa vào việc bán hợp đồng tương lai. Điều kiện để thực hiện là nhà đầu tư phải nộp đủ số lượng ký quỹ yêu cầu trước khi tham gia hợp đồng.
Xem thêm: So Sánh Sorento Và Fortuner, Hai Phiên Bản Mới Nhất Vừa Ra Mắt
Điểm hấp dẫn lớn nhất của chứng khoán phái sinh chính là khả năng sinh lời rất cao. Mức lãi mà nhà đầu tư nhận được có thể gấp nhiều lần mức lãi của việc đầu tư cổ phiếu. Tuy nhiên, nhà đầu tư cần theo dõi thị trường chặt chẽ, qua đó đưa ra dự đoán chính xác nhằm giảm thiểu thiệt hại, rủi ro ở mức tối đa.
3.2. Hợp đồng tương lai lên trái phiếu chính phủ (đang triển khai)
Hợp đồng tương lai trái phiếu chính phủ là gì?Tài sản cơ sở của hợp đồng tương lai trái phiếu chính phủ chính là trái phiếu chính phủ. Chúng được niêm yết và giao dịch trên một sở giao dịch tập trung với những điều khoản chuẩn hóa đã được mô tả chi tiết trong điều kiện hợp đồng. Hợp đồng tương lai trái phiếu chính phủ vẫn chưa được triển khai do thị trường chứng khoán phái sinh ở Việt Nam cần một khoảng thời gian nữa để vận hành ổn định.
Thông số HĐTL trên trái phiếu chính phủ| Mô tả | HĐTL Trái phiếu chính phủ |
| Tên hợp đồng | Hợp đồng tương lai Trái phiếu chính phủ 05 năm |
| Tài sản cơ sở | Trái phiếu chính phủ kỳ hạn 5 năm, mệnh giá 100.000 đồng, lãi suất danh nghĩa 5%/năm, trả lãi định kỳ cuối kỳ 12 tháng/lần, trả gốc một lần khi đáo hạn. |
| Tháng đáo hạn | 03 tháng cuối 03 quý gần nhất |
| Bước giá | 1,0 (tương đương 10.000 đồng) |
| Quy mô hợp đồng Tỷ lệ ký quỹ theo quy định VSD | 1.000.000.000 đồng |
| Giới hạn vị thế | Theo quy định của VSD |
| Biên độ giao động giá | ± 3% so với giá tham chiếu |
| Ngày giao dịch cuối cùng | Ngày 15 của tháng đáo hạn hoặc ngày giao dịch liền trước nếu ngày 15 là ngày nghỉ |
| Giá thanh toán hàng ngày | Theo quy định của VSD |
| Giá thanh toán cuối cùng | Giá thanh toán cuối ngày tại ngày giao dịch cuối cùng |
| Ngày thanh toán cuối cùng | Ngày làm việc thứ ba kể từ ngày giao dịch cuối cùng |
| Phương thức thanh toán | Chuyển giao vật chất |
HĐTL trên trái phiếu chính phủ được đánh giá là an toàn, mức độ rủi ro thấp hơn các loại chứng khoán khác. Tuy nhiên, HĐTL trên trái phiếu chính phủ có quy mô giao dịch rất lớn nên đòi hỏi nhà đầu tư phải có tính chuyên nghiệp cao.
HĐTL trên trái phiếu chính phủ có lãi suất dài hạn nên thu hút được nhiều nhà đầu tư trong và ngoài nước.
Bằng cách bán HĐTL để tăng lãi suất, nhà đầu tư có thể đề phòng rủi ro giá trị trái phiếu bị giảm. Trong trường hợp nhà đầu tư muốn mua trái phiếu nhưng sợ tăng giá, HĐTL trên trái phiếu chính phủ cũng có thể phòng ngừa điều này. Ngoài ra, chúng còn có tác dụng kích thích thị trường trái phiếu doanh nghiệp phát triển.
3.3. Hợp đồng tương lai sắp triển khai HNX30
HNX30 là gì?Chỉ số HNX30 thể hiện mức biến động giá trị của 30 cổ phiếu trên thị trường. Số cổ phiếu này được lựa chọn với tiêu chí ưu tiên về tính thanh khoản, sau đó mới tới mức vốn hóa. Tính thanh khoản được xác định bằng tỷ lệ giữa giá trị giao dịch trung bình trong 12 tháng gần nhất, còn mức vốn hóa được xác định dựa theo số lượng cổ phiếu tự do chuyển nhượng (số lượng niêm yết trừ đi số cổ phiếu không được tự do chuyển nhượng). HNX30 hiện vẫn chưa ra mắt trên thị trường.
Chứng quyền có đảm bảo là gì?Tài sản đảm bảo do công ty chứng khoán phát hành được gọi là chứng quyền có đảm bảo. Người sở hữu nó có quyền mua bán chứng khoán cho tổ chức phát hành chứng quyền đó theo mức giá đã được xác định, tại thời điểm nhất định, từ đó nhận được khoản tiền chênh lệch giữa giá trị thực hiện và chứng khoán cơ sở tại thời điểm thực hiện.
Hy vọng bài viết này đã giúp các bạn hiểu rõ hơn về thị trường chứng khoán phái sinh ở Việt Nam và các loại chứng khoán phái sinh ở Việt Nam hiện nay, qua đó có những quyết định đầu tư đúng đắn. Chúc các bạn thành công.
